Trên cùng một dãi đất, cách nhau một quả đồi là 2 bộ mặt của Phú Quốc. Một nơi là ngôi làng ven biển nhà cửa lụp sụp và sau ngọn đồi là một khu đô thị mang màu sắc của nước Ý. Đi loanh quanh đảo mấy ngày, khó mà tìm một ra một nét đặc trưng nào đó của Phú Quốc. Riết rồi tự hỏi đây là đâu và ta là ai trên cái xứ này? Khi nào mới có một ngôi làng đúng chất Việt Nam? không lai phong cách châu Âu, châu Mỹ, hay Hàn quốc, Nhật Bản. Có phải dù ta biết những chiếc áo văn hoá kia không phải của mình mà vẫn cố mặc để được "đẹp" giống nước bạn? Vậy còn cái đẹp của riêng mình thì đang nằm ở đâu? 

Ngồi trên thuyền ngắm dải đất ấy là trong đầu không khỏi suy nghĩ miên mang. Tình cờ trên có anh đồng nghiệp từ Ý đang ngồi gần, mình quay lại hỏi "Mi nghĩ sao cái khu biệt thự Đia Trung Hải kia", anh ta trả lời đúng tim đen, tạm dịch "Tui không hiểu tại sao họ làm như vậy, nhìn thì xấu xí, cách xây thì copy kiểu của Ý nhưng chẳng giống hoàn toàn, cái cửa sổ nhìn kì quá, mà chẳng hợp với cái hòn đảo này đâu". Nói đúng chủ đề, anh ta hỏi tới luôn "Mà Ms. H có thấy con thuyền du lịch thả rác không lúc nãy không? biển đang đẹp thế này mà người ta thả cả túi rác xuống biển", rồi anh bạn chỉ dọc hai bên bờ, "đó thấy chưa, toàn là rác". Thật vâỵ, rác các thể loại chạy dọc bãi biển từ khu làng Ý đến bãi tắm của khách du lịch, nhìn mà tiếc nuối. Thêm anh người Pháp nhảy vào câu chuyện bằng một giọng điệu bức xúc la" Disgusting ( thật là ghớm!), không hiểu được người Việt tụi bay tại sao làm vậy, họ không biết là đang phá hoại biển, nơi họ đang kiếm cơm ah, rồi mấy năm nữa ai thèm đến đây tắm?"... Không biết bao nhiêu lần đã hỗ thẹn trả lời câu hỏi này với mấy đứa bạn nước ngoài, mỗi lẫn như vậy, đều bắt đầu từ cái hạn chế, yếu kém của ý thức xã hội, của quản lý nhà nước, của tứ phía, và chỉ có thể chốt lại rằng một khi mà miếng cơm mỗi ngày chưa được đảm bảo thì người dân nghĩ sao tới việc bảo tồn hay bảo vệ môi trường. Nói đến đó, bọn hắn gật gù tỏ ra hiểu và thông cảm, nhưng trong tâm ai cũng biết nó là một nỗi đau sẽ còn dai dẳng, là một sự tiếc nuối vì cái nguyên nhân của "nỗi đau này" hoàn toàn có thể chặng được nếu con người ta đủ quan tâm và hành động cụ thể. 

Ngồi trên thuyền, ngắm toàn cảnh, thiên nhiên xinh đẹp, biển cả mênh mông, rồi dừng lại cái đồi lòi lõm vết đào, cái ngôi làng của nước Ý xa xôi trên bờ biển Việt. Một cảm giác lạc lõng và bối rối, không biết ngành du lịch của nước mình sẽ biến hoá đến đâu? Loay hoay mãi giữa bản sắc văn hoá, hội nhập văn hoá, hiện đại hoá, toàn cầu hoá, những cái chữa "hoá" đó đã ám ảnh cả dân tộc và cái nên kinh tế mấy chục năm nay. Vậy rồi với cái tốc độ "biến hoá" này liệu sẽ còn lại gì của văn hoá dân tộc? Ông sếp người Pháp, cũng như người bạn lâu năm đến ngồi gần, và hình như cảm cái dòng suy nghĩ của mình lúc ấy. Ông nhìn dãy nhà, nhìn đồi núi, nhìn biển và nhìn các con tàu du lịch xả đầy khói, nhìn những bãi đá đầy các thể loại rác rồi nói "I'm tired with Vietnam, why people keep doing this? Look at the trash! who enjoy swiming with it? what's about the fish, what's about the ocean?". Mình cũng chỉ có thể lắc đầu ngao ngán, và trả lời, việc này không thay đổi được một sớm một chiều, thôi thì mình làm được gì thì làm, tí nữa bơi thì vớt rác, và nói với chủ thuyền đừng xả cái gì xuống.

Tóm lại, trước khi trông đợi nhà nước, tổ chức phi chính phủ "làm cái gì đó" cứu lấy môi trường, giải quyết ô nhiễm, thì chính mỗi người hãy tự ý thức và sống có trách nhiệm với môi trường cho con cháu về sau. Nên, có đi du lịch thì hãy làm một eco-tourist! Nói không với ly nhựa, bỏ rác vào thùng, không vức tàn thuốc bừa bãi, tắt đèn khi ra khỏi phòng khách sạn, hay trân trọng, tìm hiểu gía trị văn hoá nơi mình đến, v.v những việc đơn giản này lại có tác động rất tích cực đến người xung quanh, và chỉ cần có thế!

11/2019

Theo Hồng Hà || Bodhi-Bồ Đề Media