Xuân cười trên căn gác nhà Nguyễn Đình Toàn

Đã từ lâu tôi muốn viết một cái gì đó về Nguyễn Đình Toàn, người nghệ sĩ tài hoa mà tôi rất mến mộ. Tôi đã nghe nhạc, nghe lời thoại của chương trình phát thanh “Bông hồng tạ ơn”, đọc các tác phẩm văn học của ông. Loay hoay mãi, tôi ngẫm ra một điều, viết gì về ông cũng bằng thừa. Bởi vì những tác phẩm, những ca khúc, thi phẩm hay các lời nhạc thoại đã nói hết, nói hay một cách tuyệt vời và bộc lộ gần như hết tâm tư của con người mà tôi muốn viết về. Tôi chỉ còn quyết định đến thăm để trò chuyện với ông thôi là đủ.

Thế là tôi đến thăm Nguyễn Đình Toàn, người vừa là nhà văn, nhà thơ, nhạc sĩ có tiếng nói hiếm quý của đài phát thanh Sài Gòn năm nào vào một sáng đầu xuân. Hơn nữa nhân dịp Câu Lạc Bộ Văn Nghệ Viện Việt Học có tổ chức một buổi Nhạc Nguyễn Đình Toàn với chủ đề “Một ngày sau chiến tranh“, tôi muốn tìm đến ông để hỏi thêm. Chương trình này được diễn ra tại Phòng Sinh Hoạt Nhật Báo Người Việt ngày Thứ Bảy 13 tháng 4, năm 2019 từ 7:00 PM-10:00 PM. Vào cửa tự do.

Chiếc cầu thang cũ kỹ căn gác appt ông thuê đón chân tôi với nét mặt nhăn nhó ngầm bảo “Này cô, sao không cởi ngay đôi giày cao gót mà lên cho dễ leo?” Tôi gọi ông là chú vì thường gặp ông trong các buổi mạn đàm văn chương của các bè bạn thân quen nhưng chưa bao giờ thăm ông trên căn gác này.

Người đàn ông tuổi đã 83 mà vẫn còn nét thư sinh, tóc vẫn nhiều tiêu hơn muối, có giọng nói dịu ngọt như thủ thỉ, thầm thì cho riêng người yêu trên đài phát thanh ngày xưa, ra tận cửa đón tôi. Ông mời tôi ngồi, gió xuân man mát thổi từ khung cửa lùa vào mang theo những tiếng cười nói của các em bé ngôi trường tiểu học đối diện vào giờ ra chơi. Tôi bỗng nhớ tới tác phẩm “Giờ ra chơi”, của ông với những đứa con gái như tôi ngày mới lớn. Nhớ tới mùa hè Sài Gòn đầy nắng, thi thoảng có những cơn mưa như trút nước xuống hè phố. Khi tạnh, gió thổi lá me đọng nước bay rắc confetti lên mái tóc đen mun của tôi, lúc đi học về.

Tôi bắt đầu hỏi han ông về chuyện nhà và sức khoẻ của ông. Bỗng chợt nhớ ra điều cần hỏi, tôi bảo ông, “Trong hai tác phẩm Áo Mơ Phai và Đồng Cỏ mà chú linh cảm được hai biến cố lịch sử sẽ xảy ra là mất Hà Nội và Sài Gòn trong đó, cháu thích lối ví von của chú về đàn bà và đàn ông. Chú ví đàn bà lạnh giống như Hà Nội, đàn ông thì nóng như Sài Gòn. Chú còn viết “Đàn bà giống như chim sẻ, đẹp hơn trong một ngày trời lạnh“. Vậy giữa Hà Nội và Sài Gòn chú yêu nơi nào hơn?”. Ông cười, nói, ông rời Hà Nội năm 18, 19 tuổi, đối với Hà Nội, ông sống từ bé nên Hà Nội trong ông còn lại cái đẹp. Tuy nhiên, ông lại thân thiết với Sài Gòn hơn vì Sài Gòn là đời sống trong khi Hà Nội chỉ là một nơi chốn. Sài Gòn nóng hừng hực như ngọn lửa, đang nắng bỗng mưa.

Tôi xem thơ, nghe nhạc và đọc truyện của ông thấy ông là một người viết tinh tế, sâu sắc và cái lòng luyến quê của ông tràn đầy trong tác phẩm. Tôi nghĩ các nhân vật trong tiểu thuyết của ông đã thể hiện con người, lối tư duy và cuộc sống của chính ông ngoài đời. Tôi hỏi có phải ông chính là cô Phụng trong tác phẩm “Đồng Cỏ”không?. Ông gật gù bảo phải, “Đúng vậy như cô Phụng trước khi đi khỏi VN, cô để lại cái gì, cô để lại trinh tiết ở VN. Cô nghĩ rằng nếu cô trở về cô có lý do chính đáng để trở về. Nếu cô không trở về đó nữa thì cô không có gì để mất cả. Giống như tâm trạng của chú vậy. Một người con gái sinh ra không có gì quý bằng trinh tiết, cô ra đi và để lại cái quý nhất của mình rồi, mà đi chỉ có cái xác đi mà thôi.”

Tôi hỏi khi có dự cảm mất Sài Gòn, sao chú không ra đi năm 1975 ?. Ông nói rất muốn đi nhưng không đi được nên trốn mà không thoát, bị bắt, phải bị đi tù hoài, cộng chung là 6 năm đó chứ. Tôi thêm, “Thảo nào trong bài hát “Căn nhà xưa” mà chú làm sau 75 có câu “Ở đó có những tháng năm buồn tênh, khốn khó quyết nuôi tình duyên, đã trốn thoát qua nhiều phen” phải không chú?” Ông đùa “Nói một nghĩa khác, trốn, cái đó là trốn các cô ấy chứ”. Tôi hiểu ra, cười nắc nẻ. Ông cũng cười lớn vang cả căn phòng. Tiếng cười thú vị của hai chú cháu hoà cùng tiếng đùa giỡn của lũ trẻ trường bên, rung vang căn gác nhỏ buổi sáng xuân.

Quay qua chủ đề chính của buổi nhạc Nguyễn Đình Toàn với bài hát “Một ngày sau chiến tranh”. Tôi xin ông tiết lộ vài chi tiết về bài nhạc này. Ông nói bài này chưa ai hát bao giờ, nói lên tâm tình của một người lính ngày trở về thấy mình đã già vì cuộc chiến tranh quá dài. Khi đi là thanh niên, lúc về thì đã già. Tôi được xem bài nhạc thì biết đây là một bài dài có 5 lời khác nhau mà ông gọi là nhạc chuỗi. Ca sĩ sẽ hát liên tục 5 lời này. Tôi hỏi thêm bài này ông viết có lâu không. Ông bảo không bài hát nào ông viết quá 12 tiếng đồng hồ.

Nguyễn Đình Toàn học và mê nhạc từ lúc còn bé. Ông có mộng làm nhạc sĩ nhưng rồi không biết sao dần dần đi lạc vào nhà văn. Ông bắt đầu làm thơ từ hồi bé tí. Những ca từ trong ca khúc của ông đều là những bài thơ vì nguyên thủy chúng chính là thơ. Thi sĩ Thành Tôn đã ngồi soạn tất cả các bài thơ từ hơn 100 ca khúc của ông thành một cuốn “Thơ & Ca Từ” Nguyễn Đình Toàn, làm bằng tay, tặng ông.

Tôi và ông loanh quanh bên lề cuộc chiến và sự chết chóc. Ông bảo, tất cả những người còn lại ở VN hãy nhớ một điều, đi trên đường VN bây giờ đã dẫm lên mặt người đã chết nằm ở dưới. Phải biết như thế mới biết thế nào là yêu thương tổ quốc. Bởi vì qua bao cuộc chiến, người chết nhiều quá, đi mà không biết mình đã có dẫm lên mặt người chết hay không?

Ông đề nghị chúng ta nên làm 1 điều là chọn 1 ngày Việt Nam. Trong đó tất cả những người trên toàn nước VN hay ở hải ngoại cũng vậy, tự mình đi đến 1 chỗ cao nhất nơi mình ở, thắp 1 nén nhang và thả 1 trái bóng trong đó có túi hạt hoa cho nó bay xuống ở đâu và mọc hoa kệ nó. Nó sẽ xoá các vết bom đạn của chiến tranh. Đó là 1 hình thức để chiêu hồn đất nước. Nên có 1 ngày như vậy cho tất cả các người chết. Trong chương trình nhạc này có bài hát “Nụ vàng”, mang cái ý nghĩa như thế.

Đọc hay viết nhiều cũng không bằng đến tận nơi nghe những ca khúc Nguyễn Đình Toàn, để cảm nhận những ca từ sâu sắc, ý nhị, tha thiết cũng như các giai điệu buồn, nhói đau và xa xót.

Kính mời tất cả các quí thân hữu và đồng hương yêu mến dòng nhạc Nguyễn Đình Toàn ghé Phòng Sinh Hoạt Nhật Báo Người Việt ngày Thứ Bảy 13 tháng 4, năm 2019 từ 7:00 PM-10:00 PM. để thưởng thức buổi Nhạc Nguyễn Đình Toàn với chủ đề “Một ngày sau chiến tranh“. Vào cửa tự do.

Nhạc sĩ Nguyễn Ðình Toàn (Ảnh: Uyên Nguyên)

NGUYỄN ĐÌNH TOÀN VÀ MỘT NGÀY SAU CHIẾN TRANH

Tôi đã sống những ngày
Như con sâu mỏi
Co thân gầy đo nỗi bơ vơ
Nghe mưa về,
Nghe gió ra đi
Tôi đã sống những ngày
Thôi sống cho qua (NĐT)

Trước năm 1975, Nguyễn Đình Toàn (NĐT) được biết đến như một nhà thơ, nhà văn và tuy rằng 2 ca khúc Tình Khúc Thứ Nhất, Anh Đến Thăm Em Đêm 30 cùng chương Trình Nhạc Chủ Đề Nguyễn Đình Toàn rất được công chúng yêu mến và hâm mộ nhưng với âm nhạc ông vẫn là người ngoại đạo.

Sau năm 1975, khi ngòi bút đã bị bẻ gẫy ông chọn âm nhạc làm nơi dung thân. Và từ đáy thẳm đau thương đó, âm thanh NĐT vang lên như tiếng thở dài trong nảo nề tuyệt vọng của một chứng nhân cho cuộc đổi đời có một không hai này.

Nhạc NĐT xoay quanh Tình Yêu và Thân Phận, cái đẹp của tình yêu trong xáo trộn của thời cuộc và nỗi chán chường bi đát của thân phận lưu đày trên chính quê hương mình. Một người trẻ của thế hệ vào đời sau 75 đã nói về dòng nhạc Nguyễn Đình Toàn:

“ . . . khi tiếng nói của mỗi con người bị tắt nghẹn, chúng ta có âm thanh nào để nói lên nỗi khổ đau? Đứng dưới đáy vực sâu con thú còn có tiếng kêu bi thương, sao chúng ta phải đành nghẹn ngào nhìn đời sống tàn lụi, giọt nước mắt cho mình cho người phải đành chảy ngược vào hồn? Chính trong nỗi đau quê hương con người bị tàn phá mà dòng nhạc NĐT mang lại cho mình một điểm tựa, một niềm tin.

Dòng nhạc ấy giữ lại cho mình một tình yêu đơn sơ, một niềm yêu lãng mạn dẫu đất đen dường đã len vào hồn ta, dẫu đời chẳng còn ai. Một giọt sương trong một mầm lá mỏng, một ánh trăng phai một chiếc lá mừng đổi hương nồng… Ngôn ngữ mến yêu của chúng ta đẹp hơn khi dội được vào lòng những hình ảnh những cảm niệm những tiếng khóc những nỗi niềm. Chẳng biển rộng sông dài, chẳng núi cao vực sâu, chỉ là những tiếng võ vàng khua động giữa thâm tâm. Nơi những lời không nói được, NĐT đã gói vào những âm vang ray rứt khổ đau cho mình cất tiếng. Nghe với nhau để chung hòa, hát một mình để khóc. Để khóc… Và mừng, vì chính lúc thoát ra được những âm vang ray rứt khổ đau ấy mà mình tìm lại được mình tìm lại được nhau. Mai sau dù có bao giờ… ( Lưu Na ).

Đêm thứ Bảy 13 tháng Tư tới đây vào lúc 7:00 tối, dòng nhạc NĐT sẽ đến với chúng ta trong chương trình Một Ngày Sau Chiến Tranh do Câu Lạc Bộ Văn Nghê Viên Viêt Học tổ chức tại Hôi trường báo Người Việt. Buổi nhạc này anh chị em trong nhóm tổ chức hy vọng sẽ là một Bông Hồng Tạ Ơn gửi đên một người đã góp phần không nhỏ làm đẹp tâm hồn chúng ta. Thân mời mọi người cùng tham dự.

LỜI NHẮN CỦA BAN TỔ CHỨC:

Vì những CT Nhạc Nguyễn Đình Toàn trước đây, số người tham dự luôn vượt quá sức chứa của phòng hội chúng tôi mong mỏi quý vị thân hữu liên lạc Viện Việt Học (714-270-8110) để giữ chỗ trước (giá ủng hộ $10). Phòng hội sẽ mở cửa lúc 6:00 giờ, xin quý vị thân hữu đến sớm để chương trình được bắt đầu đúng giờ.



Nguồn: Việt Báo